Portie schaamte #6: ‘Mezelf leuk vinden? Nee, dat deed ik vroeger niet’

Schaamte: we voelen het allemaal, maar praten er zelden over. Te ongemakkelijk. Terwijl het juist zo kan opluchten en gesprekken verfrissen. Wedden? In deze interviewserie neem ik de proef op de som. Dit is het 6e verhaal in de reeks.

‘Interview je alleen maar vrouwen? Ook mannen schamen zich, toch? Ze vinden het alleen wat moeilijker om erover te praten’, mailde Paul Arnold (57) me. Hij zelf heeft daar minder last van, ook niet op de apenrots van het bedrijfsleven. ‘Eigenlijk heb ik niet zo’n groot ego’.

Ben je iemand die zich snel schaamt?
‘Hoe ouder ik word, hoe vrijer en zekerder ik me voel. Dat was vroeger anders. Voor ik het wist, groeide ik naar de 2 meter, ik was een jaar of 13. Nu weeg ik 95 kilo, maar op de middelbare school waren dat er nooit meer dan 71, de broeken zakten van mijn kont. Om er wat gewicht bij te krijgen, at ik havermout met klonten boter. Ik was zo’n dunne lange staak en had acne op mijn neus. Daarvoor schaamde ik me. Nee, ik vond mezelf geen sprankelende verschijning, dat gaf weinig zelfvertrouwen.’

Welk effect had dat op je?
‘Nu denk ik: waarom dook ik niet het krachthonk in om spieren te kweken? Ik reageerde vooral gelaten, liet het allemaal over me heen komen. Thuis was het ook geen onderwerp van gesprek. Mijn ouders zijn nogal nuchter, hebben een “het is zoals het is”-mentaliteit, en mijn jongere broer was net zo lang, maar een stuk breder gebouwd, hij gedroeg zich veel vrijer. Ik redde me ondertussen, ik deed mijn dingen, zat bijvoorbeeld in het schoolbestuur, maar ik had geen hechte vriendengroep om me heen.

“Als ik naar mijn eigen kinderen kijk, met hun sociale en vrij zorgeloze levens, dan realiseer ik me: zo was dat toen niet voor mij”

Keerde het tij na de middelbare school?
‘Ik vloog uit om te studeren, belandde in Rotterdam en werd lid van het studentencorps. Natuurlijk werd ik eruit gepikt tijdens de ontgroening, net als de andere langsten, diksten en dunsten, dan ben je de ideale prooi. Maar ook dat liet ik over me heen komen, ik sprak me niet uit. Mensen die ik ken uit die tijd zeggen weleens: “Je vond nooit ergens wat van”. Dat was mijn manier: het gelaten ondergaan. Ik ben nooit gepest, maar legde mezelf achteraf gezien wel een rem op.’

Vond je je draai uiteindelijk?
‘Op dat moment nog niet, terwijl iedereen om me heen maar doordenderde, de één in mijn ogen nog succesvoller dan de andere. Ik was niet gelukkig in mijn studie; op mijn 22^e besloot ik te stoppen en ben naar Israël vertrokken om bananen te plukken.’

Dat is nogal een wending…
‘En een bevrijding, want alle mensen die ik daar ontmoette waren wel gesjeest in iéts, in werk, relatie, studie, noem maar op.

“Iedereen was op zoek, daar paste ik dus prima tussen, dat was zo’n nieuwe ervaring”

Weer terug in Nederland, heb ik blind mijn interesse in boeken in de praktijk gebracht: ik ben aan de slag gegaan bij een boekhandel, achter de balie. Daar merkte ik dat collega’s enthousiast over me waren, zo van: “Die Paul, die kan wel wat”. Vanaf toen is het balletje gaan rollen.’

In welke richting?
‘Van de ene klus en verantwoordelijkheid rolde ik in de andere en ik vond het allemaal even boeiend. De boekhandel waar ik werkte maakte deel uit van een landelijke keten, dus er waren volop mogelijkheden om me te ontwikkelen, ook via interne opleidingen. Daarnaast had ik in de avonduren mijn studie economie weer opgepakt en behaalde op mijn 27^e mijn bul. Dat jaar was mijn kantelpunt: ik ging de administratie van een boekhandel in Groningen leiden en ik werd verliefd op Mattie, een creatief, energiek type dat het leven opslurpt. Dat matchte meteen goed met mijn rustige, beschouwende karakter en inmiddels zijn we 30 jaar samen. Onze relatie heeft me veel gebracht, in ieder geval een flinke dosis zelfvertrouwen.’

Ging je jezelf nu wel leuk vinden?
‘Kun je dat alleen als de buitenwereld je leuk vindt? Zou het? Kennelijk helpt het wel als anderen je zien staan, heb ik gemerkt. Dus ja, ik ging mezelf zeker door een positievere bril zien. Al was het ook wennen. Gaven collega’s me bijvoorbeeld complimenten, dan reageerde ik: “oh joh, dat stelt niks voor”. Dankjewel zeggen en geloven dat ik daadwerkelijk iets in mijn mars heb, heb ik echt moeten leren.’

Heeft je vroegere schaamte nog weleens vat op je?
‘Dat vind ik het fijne van ouder worden, je schudt het van je af. Ik voel me nu relaxt, comfortabel, hoef minder van mezelf. Het duurde even, maar ik heb uiteindelijk mijn eigen weg gevonden en die heeft goed uitgepakt, dat heeft me vertrouwen gegeven. Ik ben een op en top betrokken mens geworden. Ik heb een prachtig gezin, werk waar ik in geloof, een rijk sociaal leven. En ik begrijp waarom ik vroeger was zoals ik was, ik kan het nu plaatsen, dat neemt eventuele spijt of spanning over dingen die ik gemist heb, weg.

“Sterker nog: ik denk dat ik zelfs baat heb bij de worstelingen van toen”

Hoe precies?
‘Als leidinggevende heb ik een antenne voor mensen die niet goed in hun vel zitten. Ik maak er een punt van om contact te maken, te horen wat er speelt binnen de organisatie. “Menselijk leiderschap”, noemen ze dat in chique manager-jargon, maar echt en empathisch zijn helpt enorm als je met een groep mensen wat wil bereiken. Een tweede pluspunt is dat ik op de apenrots van het bedrijfsleven geen ego heb dat me in de weg zit. Hoe hoger je opklimt, hoe meer haantjesgedrag je tegenkomt en hoe meer mensen geneigd zijn zich met elkaar te vergelijken. Maar daar ben ik vrij ongevoelig voor.’

Hoe werkt dat in je voordeel, kun je een voorbeeld noemen?
‘In juni vorig jaar verloor ik mijn baan, na 32 jaar uitstekende staat van dienst. De organisatie ging een andere koers varen, het programma dat ik had opgezet was afgerond en ik was niet persoon die de organisatie nodig had voor de toekomst. Natuurlijk was dat slikken, maar ik begreep de stap en wist dat ik me nergens voor hoefde te schamen; ik had goed werk geleverd en kon me met opgeheven hoofd weer op de arbeidsmarkt begeven. “Open to work”, heb ik meteen op LinkedIn gezet. Een vriend die op dat moment ook werk zocht, vond dat ik me daarmee veel te kwetsbaar opstelde. Toen ik vroeg wat daar mis mee was, zei hij: “Een goede manager heeft altijd werk”. Heb je dat niet, dan ben je zwak, was zijn overtuiging. Ik sta daar anders in, hoe erg is het als je een tijdje geen baan hebt?

“Ik ben er open over als het allemaal even minder soepel loopt, ook in het werk. Maar ik merk dat dat zeker voor mannen niet vanzelfsprekend is”

Mannen hebben meer moeite voor kwetsbaarheid?
‘Dat is natuurlijk erg generaliserend, maar grof gesteld denk ik van wel. In crisistijden bij de boekhandels heb ik helaas tientallen medewerkers moeten ontslaan. Hoe goed ik dat ook probeerde te begeleiden, ik zag hoeveel schaamte dat met zich meebracht. Vooral mannen vonden het moeilijk, merkte ik. Die waren, ondanks alle gesprekken en toelichting, eerder geneigd te denken dat ze dus niet goed genoeg waren. Daarom hielden ze hun ontslag het liefst geheim voor hun omgeving. Toen ik zelf op een zijspoor werd gezet, heb ik daar nog geregeld aan gedacht. En realiseerde me toen dat mijn ego niet zo groot is. Dat geeft vrijheid.’

Je rem van vroeger hindert je niet meer?
‘Nee, en het mooie is: vrij snel werd ik getipt voor een nieuwe functie, dit keer interim en in een heel andere tak van sport. Mijn open vizier brengt me overal tegenwoordig.’

© Tekst: Teus Lebbing, www.abrandnewstory.nl

OPROEP: Maandelijks, en misschien zelfs vaker, plaats ik een nieuwe Portie Schaamte van een van de dappere geïnterviewden. Lezen jullie mee? Ik ben heel benieuwd naar jullie reacties en ervaringen! 

Klik op ‘Portie Schaamte’ voor alle interviews in de serie

Meer lezen over veerkracht en persoonlijke groei? Check m’n blogpagina 

Paul Arnold (57)

Samen met: vrouw Mattie, 2 kinderen (net uit huis)

Werkt in: diverse managementfuncties