Klappen van het leven: we krijgen ze allemaal. Hoe vangen we ze op? En worden we er echt sterker van? Claar en ik vroegen het zeventigers, tachtigers en negentigers die het weten kunnen. Elke maand deel ik op A brand new story hun portie veerkracht. Waarom? Omdat je de beste verhalen hoort van doodgewone mensen. En al gauw veel meepikt van hun ervaring.

Zoals die van Ron Renooij (1946). Met een vrouw die streed tegen kanker en veel zorgen om zijn zoons, weet hij wat tegenslag is. Maar een verslagen man is hij allerminst.

‘Door emoties te lozen, kreeg ik weer lucht om verder te gaan’

‘In 1996 kreeg Han voor het eerst kanker, in de longen. Ze was pas 51 jaar. Volgens de statistieken had ze slechts 5 procent kans om te overleven.

“Ze sprak toen de legendarische woorden: “Daar ga ik voor”. Van haar positieve instelling heb ik ongelooflijk veel geleerd”

‘Vraag me niet hoe het werkt, want dat kan ik niet doorgronden. Maar ik ben ervan overtuigd dat een positieve geest je lichaam helpt helen. Dat heeft Han me laten zien. Ook toen ze in 2008 voor de tweede keer de diagnose kanker kreeg, dit keer in de borst. Ze onderging een amputatie, heftige chemokuren; haar lijf veranderde ingrijpend. Maar ze bleef positief over haar herstel. En ze was ontzettend dapper.’

‘Zo zal ik ook nooit vergeten hoe ze het in 1996 op Curaçao aandurfde een duik in zee te nemen. Samen met mijn zoon Bob die stylist is, had ze een pruik uitgezocht die haar heel goed stond en die heel belangrijk was voor het behoud van haar eigenwaarde. Toch besloot ze hem daar op het strand af te zetten, zodat ze kon gaan zwemmen. Het kostte haar moeite – we waren met een reisgezelschap. Maar ze deed het, en ze straalde. Wat een prachtig koppie had ze, zo krachtig en sterk. We waren allemaal diep onder de indruk.’

Vanzelfsprekend
‘Mijn eigen gezondheid liet de laatste jaren ook te wensen over. Door vaatvernauwingen in mijn benen kon ik nauwelijks nog lopen. Met als gevolg: een operatie plus revalidatie. Bij ons thuis was het een kwestie van zorgen en verzorgen. Bekenden vroegen geregeld: “hoe redden jullie dit, al die klappen achter elkaar”? Maar als je er middenin zit, lijkt alles wat je doet heel vanzelfsprekend. We hielden elkaar zo goed mogelijk in de gaten. Bleven in contact, zoals we in ons gezin gewend zijn te doen.’

“Zelf kom ik uit een koud nest met weinig aandacht voor elkaar”

‘Mijn ouders dachten in schoolprestaties, terwijl ik als jochie alleen maar met honkballen bezig was. Mijn belevingswereld interesseerde hen niet, zelfs niet toen ik het tot het nationale team schopte. Dan sta je als kind alleen. Ik ben altijd vastbesloten geweest om het als vader anders te doen. Ik wilde er zijn voor mijn kinderen; ontdekken hoe ze in elkaar zitten en hen begeleiden bij het vinden van hun plek in de samenleving.’

‘Ze volgden niet de “traditionele route”, dus het waren geen alledaagse, makkelijke situaties die we meemaakten. De jongens zijn allebei lang zoekende geweest. Bij de jongste was al jong zijn homofiele geaardheid duidelijk, later ontwikkelde hij een voorliefde voor de travestie. De oudste ontdekte in zijn pubertijd de drugs en kreeg later een psychose. Han en ik hebben flink getobd hoe we hen het beste konden steunen. We zetten alles in het werk om met hen in contact te blijven.’

“Het liefst wil je je kinderen voor alles beschermen. Maar ongerustheid is voor niemand motiverend”

‘We konden niet anders dan hen in de boze buitenwereld laten uitzoeken wat ze wilden. Wat overigens allerminst betekende dat we lijdzaam toezagen. Want om er voor je kinderen te zijn, moet je blijven observeren wat er met hen gebeurt, vragen stellen en ja, ook af en toe je tong afbijten. Zoals die ene keer dat mijn jongste zoon tussen de schuifdeuren verscheen, van top tot teen uitgedost als vrouw. “Pap, kun je mijn jurk even dichtritsen”, vroeg hij. Op zo’n moment moet je razendsnel schakelen. Je hebt maar één kans. Reageer je verkeerd, dan ben je hem voor altijd kwijt. Ik koos voor mijn zoon en voor wie hij is. Op zijn 20e werd hij Miss Travestie World. Fantastisch toch? Hij had zijn drive gevonden. Daarna gebeurden er mooie dingen voor hem; inmiddels werkt hij bij Kap en Grime van Joop van den Ende Stage Productions.’

Niets liever
‘Doe je de dingen waartoe je een innerlijke drang voelt, dan wordt niet alleen het leven leuker, maar ben je ook het meest succesvol. Daar geloof ik in. Als pitcher in het nationale honkbalteam kon ik uren trainen. Dat was geen enkele opgave. Ik wilde gewoon niets liever, zo gemotiveerd was ik. Daarom is het zo van belang om te ontdekken wat je drijft. En dat is geen proces dat je kunt afdwingen, zoals ik dat ook bij mijn zoons niet kon. Alleen door te ondervinden en bij je zelf stil te staan, leer je.’

‘Zo wist ik in mijn honkbaltijd blessureleed te omzeilen door mijn lichaam en elke beweging die ik maakte nauwkeurig te analyseren. Ik was me continu bewust van mijn lijf en wat ik ermee deed. Tijdens de training gebruikte ik mijn hoofd; tijdens de wedstrijd ging alles vanzelf. Dan wisten mijn armen en benen precies wat ze moesten doen.’

“Zelfreflectie geeft je kracht. Mensen die dat niet kunnen, doen in feite niets anders dan zichzelf herhalen”

‘Zit het tegen, dan is werken voor mij het beste medicijn. Ik haal echt energie uit het coachen van groepen. En mijn rust vind ik op de golfbaan. De eerste holes gaan soms klote, maar al spelend merk ik dat mijn hoofd steeds leger wordt en ik op krachten kom. Toch heb ik zo niet kunnen voorkomen dat mijn energietank eind jaren negentig leeg was. Ik raakte verzeild in een conflict op het werk; er werd flink aan mijn stoelpoten gezaagd. Na mijn jarenlange inspanningen voor het bedrijf, voelde dat zo verkeerd. Er knapte iets. Ik besloot professionele hulp te zoeken. Zes weekenden lang werd ik in een groep en onder begeleiding van een psychotherapeut flink “door elkaar gehusseld”. Alle shit kwam eruit. Het was heftig en emotioneel. Ik herleefde situaties, voelde verdriet, frustratie en woede; je kon me bij elkaar vegen.’

“Hoe heftig ook, de opruimactie werkte louterend. Ik merkte toen hoe geblokkeerd ik was geraakt door alle zorgen”

‘Totaal naar binnen gedraaid was ik. Door alles te uiten, kreeg ik letterlijk weer lucht en ruimte om verder te gaan. Al besef ik nu dat sommige littekens nooit weggaan. Die spelen af en toe op, en daar moet je dan doorheen. Maar zo is het leven. Leven is leren, en dat doet soms pijn.’

Doorgaan
‘Tijdens het laatste ziekbed van mijn vrouw heb ik dan ook intens geleefd, met alle tegenstrijdige emoties die daarbij horen. Er waren ook heel dierbare en mooie momenten. Han’s laatste verjaardag was een soort afscheidsfeest; we wisten allemaal dat ze niet lang meer zou leven. Het was een prachtige dag, heel puur. Net als haar begrafenis. Met z’n drieën hebben we er alles aan gedaan om haar het warme afscheid te geven dat bij haar past. Ook tijdens het rouwproces weten we elkaar te vinden. Al hebben we Han wel moeten beloven na haar dood vooral door te gaan met leven. Ze hield graag de regie, ook over ons. Ik vind het moeilijk zonder haar, maar het gaat me lukken. Ik moet verder. Sterker nog: ik wíl verder.’

Ron Renooij overleed op 12 maart 2023. Dank voor je inspiratie en wijze woorden Ron!

Interview: Teus Lebbing en Claar Hellwig
© Teus Lebbing, A brand new story
Foto: Sabine Lokhorst

Voor alle verhalen in deze reeks: klik op ‘Portie veerkracht’

Meer lezen over wat contact met de oudste generatie je kan opleveren? Zie: ‘Geen bullshit meer’ (over de making of van deze serie), ‘Hoezo zijn ouderen nutteloos en duur’ en ‘Voor je het weet, verlies je de verbinding’.